10 راهکار کاربردی برای داشتن فرزندی با عزت نفس بالا
نقش عزت نفس در تربیت نوجوان
حتما شما هم از اون دسته والدینی هستید که دوست دارید فرزندتون خوش سر و زبون باشه و از حضور در اجتماع فرار نکنه و از طرفی هم بداند چطور از خودش در برابر آسیب های اجتماعی، مراقبت کند. شما در این مقاله با شاه کلید شکل گیری چنین شخصیتی، یعنی عزت نفس آشنا می شوید.
حتما برای شما هم پیش آمده است لباسی داشته باشید که زیاد باب میلیتان نیست. احتمالا سعی خواهید کرد که از شر این لباس خلاص شوید ولی وقتی لباسی را زیاد دوست داشته باشید، همیشه سعی می کنید از آن مراقب باشید تا مدت بیشتری بتوانید استفاده کنید. در واقع آدمی هر چیزی را که دوست داشته باشد از آن مراقبت می کند و هرچه را که دوست نداشته باشد، رها می کند
شما فرزندتان را بسیار دوست دارید و برای همین است که تمام تلاشتان را می کنید که از او مراقبت کنید و نیازهایش را بر طرف کنید، اما یه سوال مهم تر وجود دارد؛ آیا فرزندتان هم خودش را دوست دارد؟ و یا به عبارت علمی تر، آیا فرزندتان از عزت نفس کافی برخوردار است تا از خودش در برابر اشتباهات و آسیب های اجتماعی مراقبت کند؟ .
عزت نفس چیست؟
عزت نفس شکل گرفته از یک احساس است؛ احساس خود ارزشمندی
بهتر است عزت نفس را با یک مثال توضیح دهیم. کودکی را تصور کنید که از شما سکه ای گرفته است. اگر تصور کودک این باشد که این سکه، ارزش چندانی ندارد، در حفظ و نگهداری آن دقتی نخواهد داشت و آنرا به قیمتی اندک، مثلا برای خرید بستنی، خرج می کند ولی اگر چنانچه کودک از ارزش واقعی این سکه طلا اطلاع داشته باشد، حتما در نگه داری آن تلاش می کند و هرگز آنرا به قیمتی کمتر از ارزش واقعی آن، خرج نمی کند.
در وجود فرزند شما نیز، چنین سکه ای وجود دارد با این تفاوت که ارزش این سکه را گفتار و رفتار شما تعیین می کند.
اگر بیان و رفتار شما در قبال فرزندتان، تاییدی بر ارزشمندی وجود فرندتان باشد، عزت نفس فرزندتان افزایش می یابد ولی اگر بیان و رفتار شما، پیام هایی مبنی بر بی ارزشی فرزند شما داشته باشد، احساس عزت نفس فرزندتان پائین می آید.
بنابراین اگر می خواهید فرزندی داشته باشید که از خودش در برابر آسیب های فراوان اجتماعی، بتواند مراقبت کند، بایستی رفتارهای تربیتی خود را بر تقویت احساس خود ارزشمندی متمرکز کنید.
10 راهکار برای افزایش عزت نفس در نوجوان
رشد و پرورش عزت نفس نیازمند راهکارهایی است که در ادامه به آنها می پردازیم:
عشق بی قید و شرط
نوجوان شما باید بداند که هیچ عامل دیگری مثل دوستان، کسب نمره خوب و ... باعث بیشتر یا کمتر دوست داشته شدنش نخواهد شد و همینکه فرزند شماست، بدون قید و شرط دوست داشته خواهد شد. در این صورت نوجوان شما تصور نخواهد کرد که اگر در خدمت دیگران باشد، دوست داشته خواهد شد و و اگر در خدمت دیگران نباشد، دوست داشته نخواهد شد.
عشق و بی قید و شرط باعث می شود فرزند شما تسلیم باج خواهی دیگران نشود و ضمنا به یک فرد باج گیرنده نیز تبدیل نشود.
توجه به تلاش ها
گاهی اوقات فرزند شما علیرغم تلاش هایش، نتوانسته نتیجه لازم را بدست آورد. شما باید به این نکته توجه داشته باشید که مهم، تلاش فرزند شماست، نه لزوما نتیجه ای که بدست می آورد. از آنجایی که نتایج بدست امده، طبیعتا کمتر از آن است که انتظار می رود، به همین دلیل ارزیابی عملکرد فرزندتان صرفا بر اساس نتایج، این خودپنداره (دیدگاه نسبت به خود) را در او ایجاد می کند که هیچگاه و به هیچ اندازه ای نتوانسته موفق باشد و در نتیجه خود را فردی ضعیف و ناتوان تصور خواهد کرد.
اما چنانچه ارزیابی های شما بر اساس تلاش های فرزندتان و همچنین پیشرفت های کوچکی که بدست آورده است، باشد، فرزند شما می آموزد حتی در صورت حاصل نشدن نتیجه، نا امید نشود، به خودش امیدوار باشد و به تلاش هایش تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه دهد.
گوش دادن فعال
به گفتگوی همراه با سعی در درک افکار و اندیشه های یکدیگر، گوش دادن فعال می گوییم. زمانی که شما از این روش برای گوش سپردن به گفتگوهای نوجوانتان استفاده می کنید، او در حال تجربه یکی از شیرین ترین لذت های دنیاست. نوجوان از اینکه به حرف هایش عمیقا گوش می دهید و برایش وقت می گذارید، لذت می برد و احساس می کند وجودش برای شما مهم و ارزشمند است.
عدم مقایسه و تحقیر
هر گاه فرزندتان را مورد مقایسه با دیگران قرار دادید، کاری به جز نابودی شخصیتش انجام نداده اید. مقایسه نوجوان با دیگران بزرگترین ضربه شخصیتی را به او وارد می کند و پیامی که برای نوجوان شما دارد این است که، تو بی عرضه ای، تو به اندازه کافی دوست داشتنی نیستی، ای کاش تو فرزند ما نبودی، تو به اندازه خوب نیستی و.... .
با توجه به آسیب ها، آیا هنوز هم می خواهید به مقایسه کردنتان ادامه دهید؟
ایجاد تصور مثبت از خود
بسیاری از نوجوانان به دلیل اینکه معمولا مورد مقایسه با دیگران قرار گرفته اند و یا خودشان را با بقیه مقایسه می کنند، اغلب نسبت به خودشان، تصور مثبتی ندارند و همیش خود را کمتر و پائین تر از بقیه می دانند، به همین دلیل باعث می شود ارزشمندی کمی در خود احساس کنند. ولی اگر شمای پدر و مادر بتوانید در موقعیت های مختلف، ویژگی های مثبت فرزندتان را یاد آور شوید، او متوجه قابلیت ها و ارزشمندی های خود خواهد شد.
بستر سازی برای رشد در زمینه های مورد استعداد
وجود دستاوردها و موفقیت هایی که نوجوان شما توانسته باشد به آنها دست پیدا کند و یا بستر سازی برای رشد استعدادها، می تواند حلقه امیدی برای موفقیت های آینده او باشد. با بسترسازی موفقیت فرزندتان در زمینه هایی که از استعداد و توانمندی کافی برخوردار است، می توانید راه را برای موفقیت های بیشتر او هموار کنید. این موفقیت ها می تواند بذر عزت نفس را در دل فرزندتان آبیاری کند.
تشویق و تایید
تایید و تشویق بجا و درست، نقش زیادی روی تقویت عزت نفس نوجوانتون داره. فرزندتان رو در دوران کودکی و زمانی که در حال یادگیری مهارت راه رفتن بود، رو تصور کنید. چقدر تشویق و تاییدش کردید که تونست راه رفتن را یاد بگیرد؟ مشخص هست؛ خیلی زیاد. نوجوان شما هم اکنون در حال یادگرفتن مهارت های فکری و منطقی است. انتظار نداشته باشید همیشه کارها را به بهترین شکل ممکن انجام دهد، بلکه سعی کنید به کوچکترین تلاش ها و پیشرفت هایش توجه داشته باشید، تا رفتارهای درستش به تدریج تقویت شود.
مسئولیت دادن
حس افتخار و غرور با دادن مسئولیت به فرزندتان محقق می شود. وقتی شما با میل خودش او را مسئول انجام کاری می کنید، او به خودش افتخار می کند که بزرگ شده است و می تواند مسئولیت بر عهده بکیرد. نوجوانی که به خودش افتخار می کند، به سمت رفتارهای اشتباهی که می تواند این افتخار را از او بگیرد، نمی رود
احترام
برخورد مودبانه و همراه با احترام به نوجوان، عیار ارزشمندی نوجوان را برایش مشخص می کند. هرچه از کلام و رفتار محترمانه تری استفاده کنید، علاوه بر تقویت عزت نفس، او نیز متقابلا این احترام را نسبت به خودتان حفظ می کند
چرا بایستی بر افزایش عزت نفس فرزندتان اهیمت دهید؟
عزت نفس پیشرانه فکری و رفتاری فرزند شماست. اگر فرزند شما نسبت به خود و زندگی اش، نگاه مثبت و ارزشمندانه داشته باشد، می تواند خیال شما را از بابت گرفتاری فرزندتان در آسیب های اجتماعی راحت کند. عزت نفس بالا باعث می شوند فرزندتان ارزش و قیمت خود را بداند و زمینه شکل گیری خصوصیات رفتاری زیر را در او ایجاد می کند:
- مراقبت از خود در برابر آسیب های اجتماعی
- عملکرد مستقل
- مسئولیت پذیری
- عدم گوشه گیری و دوری از جمع
- قدرت اظهار نظر
- توانایی دفاع از عقاید و نظرات خود
- کسب روحیه تلاش و پشتکار
شما نیز اگر می خواهید فرزندانی با چنین ویژگی هایی تربیت کنید، باید تقویت عزت نفس فرزندتان را با راهکارهایی که در این مقاله مطرح شد، جدی بگیرید.
نویسنده: سعید مقصودی خسروشاهی
روانشناس و درمانگر نوجوانان
