18 راهکار کاربردی در برابر نوجوان عصبی و پرخاشگر (قسمت اول)
مطمئنا یکی از دردناک ترین صحنه ها و خاطراتی که با نوجوانتان تجربه می کنید، زمانی است که بشدت عصبانی شده است و رفتارهای پرخاشگرانه ای از خود بروز می دهد. دلهره و تنشی که شما در این موقعیت تجربه می کنید، قابل وصف نیست ولی شما در این مقاله می آموزید چطور این موقعیت تنش زا را مدیریت کنید و از این چالش، فرصتی ایجاد کنید که بتوانید رابطه صمیمی تری با نوجوانتان داشته باشید.
نوجوان عصبانی همانند دیگ جوشان است
وقتی نوجوان شما عصبانی است، او را به «کتری جوشان» تشبیه کنید.
وقتی کتری به جوش می آید، بخار از دهانه آن خارج می شود. اما بخار فقط “علامت این است که آب به جوش آمده است و برای جلوگیری از جوشش آب، باید آتش زیر کتری را خاموش کنید.
به همین ترتیب، خشم نوجوان شما نیز یک علامت است. خوشبختانه عصبانیت نوجوان شما، نشانه قابل مشاهده از دلیل چیزی است که باعث رفتار مشکل ساز نوجوان شما شده است. شما با تشخیص و رفع این دلایل می توانید از بروز مجدد این رفتارها پیشگیری کنید.
شما در این مقاله با 18 اقدامی که هنگام پرخاشگری نوجوان تان باید انجاد دهید، آشنا می شوید:
محیط را ارام کنید
اولین کاری که برای کتری جوشان انجام می دهیم، خاموش کردن آتش زیر کتری است بنابراین زمانی که نوجوان شما عصبانی است به او اجازه دهید مدتی را در اتاق خودش یا فضایی دیگر به خلوت بگذراند تا آرام بگیرد. تا زمانی که عصبانی است، هرگز به دنبال او نروید و از او نخواهید که عذرخواهی کند یا توضیح بدهد. ابتدا سعی کنید با ملایمت و صبوری محیطی آرام برایش فراهم کنید.
زمانی که نوجوان شما بر آشفته است، هیچ اقدام مثبتی نمی توانید انجام دهید. اولویت اول شما این است که با سکوتی که معنای شنیدن دارد و یا بیان جملاتی که احساس کند دلیل خشمش را درک می کنید، سطح هیجان خشم او را پائین بیاورید.
دعوت به صحبت کنید و به آن ها گوش دهید
حال که توانستید محیط را آرام کنید به او پیشنهاد دهید که با شما صحبت کند. مثلاً بگویید: «اگر می‌خواهی صحبت کنی، من اینجا هستم تا گوش کنم، باشه؟» خود را در دسترس قرار دهید و هر از گاهی این را به نوجوان یادآوری کنید، اما اصرار نکنید. به او اجازه دهید تا خودش تصمیم بگیرد که با شما حرف بزند. به او این اطمینان را بدهید که هر وقت خواست، شما آماده هستید تا با او صحبت کنید.
هنگامی که تصمیم گرفت با شما به صحبت بنشیند،با توجه کامل به او گوش دهید، نسبت به پرخاشگری هایش بی توجه نباشید ولی در عین حال خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید، به هیچ وجه وارد جنگ لفظی با او نشوید، اجازه دهید خود را تخلیه کند. او را به آرامش دعوت کنید و از آسیب زدن به خود یا دیگران جلوگیری کنید.
برای احساسات منفی نوجوانتان گوش شنوا داشته باشید.
صدای نوجوان خود را بشنوید، حتی اگر او بخواهد احساسات منفی خود را با شما به اشتراک بگذارد.
وقتی نوجوان افکار و احساسات خود را بروز می دهد، بیشتر آنچه که می گوید ممکن است منفی باشد یا حتی ممکن است دیدگاه نوجوان شما نسبت به موقعیت منطقی نباشد، اما صحبت او را قطع نکنید زیرا او با گفتنِ احساسات خود، می توانند به دلیل رفتارهایش فکر کند.
آنچه که نوجوان شما انتظار دارد این است که بداند شما احساسات او را درک می کنید. این به این معنی است که شما باید نظرات خود را برای مدتی کنار بگذارید و صرفا با اشتیاق به صحبت های نوجوان خود گوش دهید.
کشف علت پرخاشگری
در قدم سوم شما باید دلیل پرخاشگری و بی ادبی فرزند خود پی ببرید. به او کمک کنید با ورود به اعماق احساسات و افکارش، به علت اصلی و ریشه ای پرخاشگری اش پی ببرد .
پس تنها روی خودِ خشم نوجوانتان تمرکز نکنید. در عوض، علت اصلی عصبانیت او را پیدا کنید:
آیا نوجوان شما احساس می کند که دوستش ندارید؟
آیا نوجوان شما احساس رهاشدگی می کند؟
آیا نوجوان شما مشکل بدریخت انگاری دارد؟
آیا نوجوان شما قربانی قلدری همسالان خودش شده است؟
آیا نوجوان شما با اضطراب دست و پنجه نرم می کند؟
آیا نوجوان شما به دلیل موضوعی دچار ناراحتی شده است؟
اگر پرخاشگری نوجوان به رابطه ای که با شما دارد، مربوط می شود، به سه علت اصلی می تواند رخ دهد: بی عدالتی، محرومیت و محدودیت. شما باید به تشخیصی از این علت ها برسید و رفتار خود را در قبال فرزندتان مدیریت کنید.
توجه کنید هیچ والد بی نقصی وجود ندارد و پرخاشگری نوجوان شما،
لزوما بازتابی از کم کاری شما به عنوان والد نیست.
باید توجه داشته باشید که دوران نوجوانی، دوران سختی برای فرزند شماست. در دوران بلوغ، تغییرات هورمونی عظیمی در حال وقوع است. در این زمان مغز فرزند شما به سرعت در حال تغییر است.به همین دلیل برخی رفتارهایشان خارج از کنترل خودشان است. در حالیکه بسیاری از والدین بدرفتاری نوجوان را، به خود نسبت می دهند. آنها ممکن است احساس گناه کنند و یا از نوجوان خود کینه به دل بگیرند که موجب کاهش کیفیت ارتباطشان می شود ولی توجه داشته باشیدکه پرخاشگری نوجوان در برخی موارد علت زیستی و هورمونی دارد.
از دید نوجوان به مسائل نگاه کنید
آیا دوران نوجوانی خود را به یاد دارید؟ به آن دوره فکر کنید، استرس های مدرسه، خانواده و دوستان را به یاد آورید، مشکلاتی که برای کسب استقلال داشتید. نوجوان شما نیز با تمام این مسائل رو بروست بنابراین بهترین کار به عنوان والد این است که او را درک کنید. نگاه کردن به موضوعات از دید نوجوان کمک می کند تا علاوه بر درک بیشتر بتوانید به آن ها نزدیک تر شوید. با این کار، نوجوان پرخاشگر متوجه می شود که تلاش می کنید آن ها را درک کنید و خوشحال می شود که می تواند در مواقع سختی روی شما حساب کند.
زمانی که پرخاشگری نوجوانتان را درک می کنید موجب 4 اتفاق بسیار عالی می شود:
- پرخاشگری او را به خود نسبت نمی دهید و در نتیجه از واکنش متقابل پیشگیری می شود
- حس بدی از این لحاظ که والد بدی هستید، نخواهید داشت
- آرامش شما، زمینه آرامش فرزندتان را فرآهم می کند
- فرزند شما می آموزد که با پرخاشگری نمی تواند شما را از کنترل خارج کند و به خواسته هایش برسد
.
اصولا پرخاشگری نوجوان می تواند به روابط والد-فرزندی آسیب وارد کند و روابط عاطفی شما را کمرنگ کند ولی با چنین واکنشی، شما تهدید را به فرصت تبدیل کرده اید و سعی کرده اید با شناخت نیازهای نوجوانتان، همراه و یاور او در برون رفت از مشکلاتش باشید.
قضاوت نکنید
در جلسات مشاوره، بسیاری از نوجوانان بیان می کنند که والدین به آنها خوب گوش نمی دهند و قبل از آنکه حرفشان تمام شود، آنها را بر اساس تصورات قبلی خود مورد قضاوت قرار می دهند در حالیکه ممکن است که آنچنان که والدین فکر می کنند نباشد.
اگر نوجوانتان را قضاوت کنید، احتمال کمتری وجود دارد که او در آینده احساسات خود را با شما در میان بگذارد. این امر در درازمدت به رابطه شما و فرزندتان آسیب می زند و هر چه نوجوان شما کمتر در مورد مسائل زندگی خود با شما صحبت کند، تأثیرگذاشتن بر او برای شما دشوارتر می شود.
ضمنا بهتر است مهارت گوش دادن خود را تقویت کنید. کسب این مهارت بسیار می تواند به بهبود روابط شما کمک کند.
انتقاد نکنید
عصبانیت اغلب نشانه ای از عزت نفس پایین است. سال‌های نوجوانی سال‌های سختی هستند و نوجوان شما هنوز در تلاش است تا هویت خود را توسعه دهد. به این ترتیب، او با مشکلات عزت نفس دست و پنجه نرم می کند. به همین دلیل، ایده خوبی نیست که به طور مداوم از نوجوان خود انتقاد کنید. هیچ بزرگسالی هم دوست ندارد همیشه مورد انتقاد قرار بگیرد! اگر دائماً از نوجوان خود ابراز نارضایتی کنید، عزت نفس او را تضعیف می کند وعصبانی تر خواهد شد.
قبل از اینکه دست به انتقاد بزنید، این سوالات را از خود بپرسید:
☝آیا اگر از نوجوانم انتقاد کنم به وضعیت کمک خواهد کرد؟
☝آیا این نبرد ارزش جنگیدن دارد یا می توانم آن را رها کنم؟
☝آیا راه ملایم تری وجود دارد که بتوانم مشکل را حل کنم؟
در انتقادات عجول نباشید، اما در استفاده از قدردانی، کلمات محبت آمیز و همدلی خود در رابطه با نوجوانتان سخاوتمند باشید. برای هر عصابنیت و پرخاشگری نوجوان راه حل برد-برد (یا حداقل بدون باخت) پیدا کنید. هنگام برخورد با بی ادبی و پرخاشگری نوجوان خود، سعی کنید راه حل برد-برد پیدا کنید.
پدر و مادر عزیز از رفتاری اجتناب کنید که نوجوان شما احساس کند شما برنده شدید و او شکست خورده است. چنین نتایجی منجر به عصبانیت بیشتر نوجوان شما می شود. به عنوان مثال، هنگام تعیین مرزهایی که انتظار دارید نوجوانتان رعایت کند با نوجوان خود مذاکره کنید. به این ترتیب، او احساس می کند که نقشی در راه حل های مشکلات دارد. اگر احساس کند که در روند تعیین مرزها مشارکت داشته است، عصبانی نخواهد شد.
کمکش کنید در مورد احساسات و افکارش با شما صحبت کند
نوجوانان معمولاً از اینکه چه چیزی باعث واکنش های عاطفی آنها می شود، آگاهی ندارند. بنابراین مهم است که نوجوان خود را تشویق کنید تا درباره مسائلی که باعث خشم او می‌شود فکر کند.
آیا اگر کسی در مورد ظاهر نوجوانتان نظری دهد، پرخاشگر می شود؟ یا اگر احساس کند شخصیتش زیر سوال رفته است، عصبی می شود؟!!
مسائلی را که نوجوانتان را تحریک به پرخاشگری می کند، درک کنید. به نوجوان خود کمک کنید تا عواملی که باعث عصبانبت او می شوند را شناسایی کند. این خودآگاهی به او این امکان را می دهد که مسائل عمیق تری را که جرقه خشم او را روشن می کند، شناسایی کند. سپس او می تواند آگاهانه روی حل این مسائل کار کند.
نوجوانتان را با تحریف های شناختی آگاه کنید
مفهوم تحریف های شناختی را برای نوجوان خود توضیح دهید. تحریف‌های شناختی روش‌هایی هستند که در آن ذهن، ما را نسبت به چیزی که درست نیست متقاعد می‌کند. این انحراف ها، افکار نادرستی در مورد ما و دنیای اطراف ما هستند و افکار یا احساسات منفی ما را افزایش می دهند.
در این بخش سه مورد از رایج ترین تحریف های شناختی را برای شما شرح می دهیم:
الف) فیلتر کردن
این تحرف زمانی رخ می دهد که شخص فقط اتفاقات منفی را می بیند و آنها را بزرگ می کند. در عین حال، جنبه های مثبت موقعیت را در نظر نمی گیرد.
ب) تفکر دوقطبی
تفکر دوقطبی شده زمانی رخ میدهد که فرد موقعیت ها را به صورت افراطی می بیند. رخدادها یا سیاه هستند یا سفید، حد وسطی بین این دو وجود ندارد.
ج) تعمیم بیش از حد
تعمیم بیش از حد در جایی رخ می دهد که از یک رویداد واحد برای یک نتیجه گیری کلی استفاده می شود و آن را به سایر موقعیت ها تعمیم داده می شود. وقتی یک بار اتفاق بدی بیافتد، فرد به این نتیجه می رسد که اتفاق بد در آینده نیز تکرار خواهد شد.
وقتی نوجوان شما عصبانی می شود، تقریباً همیشه به دلیل یک تحریف شناختی است. سعی کنید این تحریف ها را برای نوجوان خود توضیح دهید. وقتی او متوجه این موضوع شد، موقعیت ها از دریچه ای دیگر می بیند و می تواند خشم خود را مدیریت کند.
به جای اصلاح نوجوان خود سعی کنید به او بگویید که چگونه باید به وضعیت نگاه کند. سعی کنید به او بفهمانید که “زندگی همین است” و او باید اوضاع را مدیریت کند.
روش های منطقی ابراز خشم را به نوجوانتان بیاموزید
کنترل خشم یک مهارت است. همانند مهارت دوچرخه سواری. بسیاری از نوجوانان به هیچ وجه با مهارت های کنترل خشم آشنا نیستند و معمولا همان رفتاری هایی را انجام می دهند که از والدین و یا دوستانشان آموخته اند. به همین دلیل کسب مهارت کنترل خشم، یک ضرورت است و باید به نوجوان خود توضیح دهید که چگونه می تواند خشم خود را به شیوه ای مناسب ابراز کند.
البته زمانی که نوجوان شما هنوز عصبانی است انجام این کار فایده ای ندارد. صبر کنید تا فرآیند خشم نوجوانتان فروکش کند و نوجوان شما آرام و ریلکس شود بعد به او توضیح دهید که باید راهی برای ابراز خشم بدون آسیب رساندن به خود یا دیگران بیاید.
در خانه قوانین مربوط به ابراز خشم تدوین کنید. به نوجوان خود بگویید که وقتی عصبانی است، اگر فوراً به احساسات خود عمل کُند، پشیمان خواهد شد. زمانی که همه آرام هستند، در مورد نحوه ابراز عصبانیت همه افراد در خانواده، بحث کنید. در طول بحث خانوادگی، در مورد مرزهایی که در خانواده تان یابد رعایت شود، تصمیم بگیرید. در مورد این قوانین برای همه افراد خانواده، از جمله شما به عنوان والدین، به اجماع برسید، که همه باید آن را اجرا کنند.
برای مثال، در خانواده شما به این نتیجه برسید که این موارد قابل قبول نیستند:
- شکستن وسایل
- استفاده از الفاظ زشت
- مسخره کردن یکدیکر
- وسط گفتگو یگدیگر پریدن
- در را کوبیدن
- اثاثیه منزل را با لگد پرتاب کردن
به نوجوان خود بیاموزید که بین احساس عصبانیت و پرخاشگری تفاوت وجود دارد. اگر وضعیت از کنترل خارج شد، تایم اوت دهید. هنگامی که پرخاشگری نوجوان شما از کنترل خارج می شود، سعی کنید “تایم اوت” بدهید. در واقع، دادن تایم اوت می‌تواند بخشی از قوانین خانواده شود.
با انجام این اقدامات نوجوان برای بروز رفتارهای خود بایستی چارچوب هایی را رعایت که اگر این چارچوب ها منطقی و قابل فهم باشد، در بیشتر مواقع نوجوان می تواند خشم و عصبانیت خود را مدیریت کند.
نکته پایانی
خشم یک احساس طبیعی در انسان هاست و نیرویی ایجاد می کند که مافوق تصور ما در حالت طبیعی است. نوجوانان بدلیل ناتوانی در مهارت ها و ناپخته بودن قدرت تفکر منطقی، معمولا با ناکامی ها و شکست های بیشتری مواجه می شوند. از طرفی نبود مهارت های اجتماعی کافی و در نتیجه عمکلکرد ضعیف در جامعه، آنها را با تنش های روانی زیادی مواجه می کند.
البته این موارد بخشی از دلایل بروز پرخاشگری در نوجوانان است ولی آنچه که مهم است، کسب مهارت هایی است که نوجوان بتواند از طریق آن انرژی ایجاد شده از خشم خود را به شکل صحیحی مدیریت و تخلیه کند. در این مقاله، آموزش های مدیریتی در زمان پرخاشگری مطرح شد و به باید ها و نباید های بسیار مهمی اشاره شد که باید اقدام شود.
ادامه این مقاله را با 9 روش کاربردی دیگر از اینجا مطالعه کنید.
نویسنده:سعید مقصودی خسروشاهی
